| Król Danii i Norwegii | 1588–1648 |
| Ur. 12 kwietnia 1577 r., zamek Fredriksborg |
| Rodzice: Fryderyk II Oldenburg i Zofia meklemburska |
| Zm. 28 lutego 1648 r., Kopenhaga (zamek Rosenborg), pochowany w katedrze w Roskilde |
Chrystian IV, mal. P. Isaacsz, ok. 1611–1616 (Det
Nationalhistoriske Museum Frederiksborg Slot)
(Wikimedia Commons)
Chrystian IV, z dynastii Oldenburgów, duń. Christian 4. (1577–1648), król Danii i Norwegii (1588–1648). Ojciec Fryderyka III (1609–1670).
Urodzony 12 kwietnia 1577 r. na zamku Frederiksborg, jako najstarszy syn króla Danii i Norwegii Fryderyka II Oldenburga (1534–1588) i Zofii meklemburskiej (1557–1631). Pierwsze dwa lata życia spędził w Meklemburgii na dworze rodziców matki. W wieku trzech lat, w 1580 r. został wybrany przez swego ojca następcą tronu. Warunkiem było podpisanie przed wstąpieniem na tron haandfæstning[1], a dokument ten mógł podpisać jedynie jako osoba pełnoletnia. Stało się to aktualne po śmierci Fryderyka II w 1588 r., kiedy następca tronu miał 11 lat. W jego imieniu, aż do osiągnięcia pełnoletności, władzę sprawowała rada regencyjna złożona z czterech członków Rady Państwa (Rigsraadet) z kanclerzem Nielsem Kaasem na czele, a po jego śmierci w 1594 r. Jørgenem Ottesenem Rosenkrantzem.
Po ukończeniu 18. roku życia w 1595 r. Chrystian został uznany przez Radę pełnoletnim i 17 sierpnia 1596 r. podpisał przedłożony mu haandfæstning. Wkrótce potem, 17 sierpnia 1596 r. w kopenhaskiej katedrze Vor Fru Kirke odbyła się ceremonia koronacji na króla Danii i Norwegii, a następnie na ulicach Kopenhagi bogate uroczystości.
…
Zmarł 28 lutego 1648 r. na zamku Rosenborg w Kopenhadze. Został pochowany w katedrze w Roskilde.
Rodzina i potomstwo
27 listopada 1597 r. poślubił na zamku Haderslevhus Annę Katarzynę brandenburską (1575–1612), córkę elektora brandenburskiego Joachima Fryderyka Hohenzollerna (1546–1608). Z tego małżeństwa pochodziło sześcioro dzieci:
- Fryderyk (ur. i zm. 1599);
- Chrystian (1603–1647), następca tronu, zmarł w 1647 r.;
- Zofia (ur. i zm. 1605);
- Elżbieta (1606–1608);
- Fryderyk III (1609–1670), król Danii i Norwegii (1648–1670);
- Ulryk (1611–1633), administrator biskupstwa Schwerinu (1624–1629).
W latach 1615–1628 pozostawał w związku morganatycznym z Kirsten Munk (1598–1658):
- dwoje dzieci zmarłych po porodzie w 1615 i 1617 r.;
- Anna Katarzyna (Anne Cathrine) (1618–1633);
- Zofia Elżbieta (Sophie Elisabeth) (1619–1657);
- Eleonora Krystyna (Leonora Christina) (1621–1698);
- Waldemar Chrystian (Valdemar Christian) (1622–1656);
- Elżbieta Augusta (Elisabeth Augusta) (1623–1677);
- Fryderyk Chrystian (Frederik Christian) (1625–1627);
- Chrystiana (Christiane) (1626–1670);
- Jadwiga (Hedevig) (1626–1678);
- Maria Katarzyna (Maria Cathrine) (ur. i zm. 1628);
- Dorota Elżbieta (Dorothea Elisabeth) (1629–1687).
Miał także kilkoro dzieci ze związków pozamałżeńskich.
Ze związku z Kirsten Madsdatter (zm. 1613):
- Christian Ulrik Gyldenløve (1611–1640), oficer i dyplomata.
Ze związku z Karen Andersdatter (zm. 1673):
- Dorothea Elisabeth Gyldenløve (1613–1615);
- Hans Ulrik Gyldenløve (1615–1645).
Ze związku z Vibeke Kruse (1609–1648):
- Ulrik Christian Gyldenløve (1630–1658);
- Elisabeth Sofie Gyldenløve (1633–1654).
Portrety
- Chrystian IV i Anna Katarzyna brandenburska, mal. Pieter Isaacsz, 1612 r. (Wikimedia Commons)
- Mal. Abraham Wuchters, 1638 r. (Wikimedia Commons)
- Mal. Karel van Mander III, lata 40. XVII w. (Wikimedia Commons)
Malarstwo historyczne
- Przy łożu śmierci kanclerza Nielsa Kaasa; 17-letni Chrystian otrzymuje od umierającego klucze do skarbca z regaliami (1594), mal. Carl Bloch, 1880 r. (Wikimedia Commons)
- Koronacja Chrystiana IV (1596), mal. Otto Bache, 1887 r. (Wikimedia Commons)
- Chrystian IV na pokładzie „Trefoldigheden”; ranny król stoi przy maszcie okrętu flagowego w czasie bitwy morskiej w Zatoce Kilońskiej (Kolberger Heide; 1644), mal. Wilhelm Marstrand, 1864–1866 r. (Wikimedia Commons)
Wybrana literatura
- Jespersen Leon, Christian 4. na stronie danmarkshistorien.dk.
- Heiberg Steffen, Eller Povl: Christian 4. [w:] Dansk Biografisk Leksikon, 3. utg., Gyldendal 1979–1984.
- Fredericia Julius Albert, Christian IV [w:] Dansk biografisk Lexikon, III. Bd (1889).
- Rian Øystein, Christian 4 [w:] Norsk biografisk leksikon, Store norske leksikon.
Przypisy
[1] Haandfæstning (håndfæstning) – pisemne poręczenie poważnie ograniczajęce władzę królewską w Danii, zobowiązujące wstępującego na tron pochodzącego z wyboru króla do przestrzegania praw i przywilejów poddanych. Po raz pierwszy do wydania aktu został zmuszony w 1282 r. przez możnych Eryk V Klipping. Ostatni taki akt został podpisany w 1648 r. przez Fryderyka III. W 1660 r. w Danii zaprowadzono absolutyzm i kraj stał się monarchią dziedziczną.
Kategorie:Biogramy, Historia Danii, Historia Norwegii, Nowożytność
zbigur.org 
.jpg){kind=link}
Skomentuj